در عصر حاضر که بحث‌های داغی درباره نقض مقررات مالی توسط باشگاه‌های بزرگ فوتبال در جریان است، نگاهی به تاریخچه اینگونه رسوایی مالی در فوتبال انگلیس می‌تواند درس‌های ارزشمندی به ما بیاموزد. فوتبال انگلیس در طول تاریخ ۱۵۰ ساله خود شاهد دو مورد برجسته از این دست رسوایی‌ها بوده است که هر کدام تأثیرات عمیقی بر ساختار این ورزش گذاشته‌اند.
اولین مورد به سال ۱۹۰۶ و باشگاه منچسترسیتی بازمی‌گردد، زمانی که این تیم در آستانه تبدیل شدن به یکی از قدرت‌های اصلی فوتبال انگلیس بود. دومین مورد در سال ۱۹۵۷ و مربوط به باشگاه ساندرلند است که به دلیل روش‌های خلاقانه اما غیرقانونی در پرداخت‌های مالی به بازیکنانش شهرت یافته بود. مطالعه این دو پرونده تاریخی نه‌تنها از جنبه تاریخی جالب توجه است، بلکه می‌تواند چارچوبی برای درک بهتر چالش‌های مالی فوتبال معاصر ارائه دهد.
پرده اول؛ افشاگری‌هایی که آینده یک باشگاه را تغییر داد (منچسترسیتی سال ۱۹۰۶)
در اوایل قرن بیستم، منچسترسیتی به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از باشگاه‌های مطرح فوتبال انگلیس بود. این باشگاه که در سال ۱۸۹۴ از تغییر نام تیم آردویک به وجود آمده بود، با جذب بازیکنان مستعدی مانند بیلی مریدیت، ستاره ولزی، به تدریج جایگاه خود را در فوتبال انگلیس تثبیت می‌کرد.
قهرمانی منچسترسیتی در FA Cup سال ۱۹۰۴؛ بیلی مریدیت، بازیکن نشسته پشت جام
مریدیت که از معدنچیان ولزی به فوتبالیست‌های حرفه‌ای تبدیل شده بود، به سرعت به یکی از ستاره‌های درخشان لیگ انگلیس مبدل شد. مهارت‌های فنی فوق‌العاده، سرعت و توانایی‌های تاکتیکی او باعث شد منچسترسیتی در سال ۱۹۰۴ به اولین قهرمانی جام حذفی خود دست یابد. این موفقیت که با پیروزی ۱-۰ مقابل بولتون در فینال جام حذفی به دست آمد، امیدهای زیادی را در میان هواداران این باشگاه زنده کرد.
کشف سیستم پرداخت غیرقانونی
در پشت این موفقیت‌های ورزشی، سیستم مالی پیچیده‌ای در حال شکل‌گیری بود که نهایتاً منجر به یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های مالی تاریخ فوتبال انگلیس شد. در بهار ۱۹۰۶، تحقیقات فدراسیون فوتبال انگلیس (FA) پرده از سیستم پرداخت‌های غیرقانونی باشگاه برداشت.
بر اساس اسناد و مدارک، منچسترسیتی از روش‌های مختلفی برای پرداخت مبالغی فراتر از سقف تعیین‌شده به بازیکنانش استفاده می‌کرد. یکی از روش‌های متداول، کسر درصدی از درآمد حاصل از فروش بلیط و واریز آن به حساب‌های خصوصی بود که سپس برای پرداخت‌های اضافی به بازیکنان مورد استفاده قرار می‌گرفت. برای مثال، بیلی مریدیت که طبق قوانین آن زمان نباید بیش از ۴ پوند در هفته دریافت می‌کرد، در واقع ۶ پوند در هفته دستمزد می‌گرفت.
واکنش‌های قانونی و مجازات بی‌سابقه
واکنش فدراسیون فوتبال انگلیس به این رسوایی مالی بسیار شدید بود. در گزارش نهایی این نهاد آمده بود:
“ثابت شده است که این باشگاه به مدت سال‌ها به صورت سیستماتیک و با استفاده از روش‌های غیراخلاقی قوانین را نقض کرده است.”
مجازات‌های اعمال‌شده شامل موارد زیر بود:
- محرومیت ۱۷ بازیکن فعلی و سابق برای باقی‌مانده سال ۱۹۰۶
- جریمه جمعی ۹۰۰ پوندی برای بازیکنان (معادل حدود ۱۲۰ هزار پوند امروزی)
- جریمه ۲۵۰ پوندی برای باشگاه
- محرومیت چهار عضو هیئت مدیره، دو نفر به صورت دائمی
- تعطیلی ورزشگاه هاید رود به مدت یک ماه
تصویری تاریخی از فینال FA Cup در سال ۱۹۰۴
پیامدهایی برای منچسترسیتی
این مجازات‌ها تأثیرات مخربی بر عملکرد ورزشی باشگاه گذاشت. منچسترسیتی که در سه فصل قبل از رسوایی به ترتیب در رتبه‌های دوم، سوم و پنجم جدول لیگ قرار گرفته بود، در سه فصل بعد به رده‌های هفدهم، سوم و نوزدهم سقوط کرد که نهایتاً به سقوط این تیم به دسته دوم در سال ۱۹۰۹ انجامید.
اما شاید مهم‌ترین تأثیر بلندمدت این رسوایی، انتقال بسیاری از بازیکنان کلیدی به رقیب دیرین، منچستریونایتد بود. بیلی مریدیت و چندین بازیکن دیگر که از سوی منچسترسیتی محروم شده بودند، به یونایتد پیوستند و هسته اصلی تیمی را تشکیل دادند که به اولین قهرمانی‌های این باشگاه در لیگ و جام حذفی دست یافت. در مقابل، منچسترسیتی تا فصل ۳۷-۱۹۳۶ نتوانست به قهرمانی لیگ دست یابد.
پرده دوم؛ رسوایی بانک انگلستان (ساندرلند سال ۱۹۵۷)
در دهه ۱۹۵۰، ساندرلند یکی از موفق‌ترین و ثروتمندترین باشگاه‌های فوتبال انگلیس بود. این باشگاه که به دلیل هزینه‌های گزاف در نقل‌وانتقالات به “بانک انگلستان فوتبال” ملقب شده بود، رکورد جهانی نقل‌وانتقالات را در سال ۱۹۵۰ با خرید ترور فورد، مهاجم ولزی، از استون ویلا به مبلغ ۳۰ هزار پوند شکست.
- روش‌های خلاقانه برای دور زدن قوانین مالی
با وجود این هزینه‌های سنگین، ساندرلند در دهه ۱۹۵۰ نتوانست به موفقیت‌های مورد انتظار دست یابد. تحقیقات بعدی نشان داد که این باشگاه از روش‌های پیچیده‌ای برای پرداخت مبالغی فراتر از سقف دستمزد تعیین‌شده (۱۵ پوند در هفته) بازیکنانش استفاده می‌کرد.
رختکن ساندرلند در سال ۱۹۵۴ به سرمربی‌گری بیل موری
یکی از روش‌های متداول، سفارش بیش از حد نیاز محصولاتی مانند کاه و سپس برگشت دادن آن بود. پیمانکاران با صدور فاکتورهای اعتباری، امکان تبدیل این اعتبارات به پرداخت‌های نقدی به بازیکنان را فراهم می‌کردند. تحقیقات نشان داد که در طول پنج سال، حدود ۵۴۵۰ پوند (معادل حدود ۱۴۰ هزار پوند امروزی) از این طریق به بازیکنان پرداخت شده بود.
- افشاگری‌های مرموز و پیامدهای ویرانگر
رسوایی مالی ساندرلند با دریافت نامه‌ای از فردی ناشناس به نام “آقای اسمیت” به فدراسیون فوتبال انگلیس آغاز شد. این نامه حاوی جزئیات دقیقی از پرداخت‌های غیرقانونی باشگاه بود. تحقیقات بعدی که توسط فدراسیون و لیگ فوتبال انجام شد، ابعاد این رسوایی را آشکار کرد.
مجازات‌های اعمال‌شده شامل موارد زیر بود:
- جریمه ۵۰۰۰ پوندی برای باشگاه (رکورددار زمان خود)
- جریمه ۲۰۰ پوندی برای بیل موری، مربی تیم
- محرومیت چهار عضو هیئت مدیره (دو نفر به صورت دائمی)
- محرومیت موقت چند بازیکن از جمله ترور فورد
- سقوط امپراطوری ساندرلند
این رسوایی تأثیر مخربی بر عملکرد تیم گذاشت. ساندرلند که پیش از این در رده‌های میانی جدول قرار داشت، در فصل ۵۸-۱۹۵۷ برای اولین بار در تاریخ خود به دسته دوم سقوط کرد. بیل موری، مربی تیم که به نظر می‌رسید از این رسوایی ضربه روحی شدیدی خورده بود، در تابستان همان سال استعفا داد و چهار سال بعد درگذشت.
پرده سوم؛ درس‌هایی برای فوتبال مدرن
با نگاهی به پرونده‌های منچسترسیتی ۱۹۰۶ و ساندرلند ۱۹۵۷، می‌توان شباهت‌های قابل توجهی با چالش‌های مالی فوتبال امروز پیدا کرد. در هر دو مورد، باشگاه‌ها برای حفظ یا ارتقای جایگاه خود در رقابت با تیم‌های دیگر، به سیستم‌های پرداخت غیرقانونی متوسل شده‌اند.
با این حال، چند تفاوت عمده بین رسوایی‌های تاریخی و موارد امروزی وجود دارد:
- کاهش عملکرد ورزشی
- از دست دادن بازیکنان کلیدی
- آسیب به اعتبار باشگاه
- مشکلات مالی پایدار
- کاهش جذب هواداران جدید
مطالعه این دو پرونده تاریخی نشان می‌دهد که فشار برای موفقیت در فوتبال همیشه می‌تواند منجر به تخلفات مالی شود. با وجود تمام تغییراتی که در ساختار مالی فوتبال به وجود آمده است، انگیزه‌های نقض مقررات مالی همچنان پابرجاست.
پرسش اساسی این است:
آیا فوتبال امروز می‌تواند از این اشتباهات تاریخی درس بگیرد و سیستم‌های نظارتی مؤثرتری ایجاد کند، یا اینکه فشار برای موفقیت و درآمدزایی همچنان منجر به تکرار چنین رسوایی‌هایی خواهد شد؟
تجربه تاریخی نشان می‌دهد که مجازات‌های سنگین اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت تأثیرات مخربی بر باشگاه‌ها داشته باشد، اما برای حفظ سلامت رقابتی در درازمدت ضروری است. شاید مهم‌ترین درسی که از این رسوایی‌ها می‌توان گرفت این است که هیچ باشگاهی، هرچند ثروتمند و موفق، در برابر پیامدهای تخلفات مالی مصون نخواهد بود.
سوالات متداول درباره رسوایی مالی در فوتبال انگلیس
۱. اولین رسوایی مالی بزرگ در فوتبال انگلیس مربوط به کدام باشگاه بود؟
باشگاه منچسترسیتی در سال ۱۹۰۶ به دلیل پرداخت‌های غیرقانونی به بازیکنان درگیر رسوایی شد.
۲. چگونه ساندرلند به بانک انگلستان فوتبال معروف شد؟
به دلیل پرداخت مبالغ بالا و روش‌های غیرقانونی برای دور زدن سقف دستمزدها.
۳. پیامدهای رسوایی مالی برای باشگاه منچسترسیتی چه بود؟
محرومیت بازیکنان، جریمه‌های مالی سنگین و افت شدید عملکرد تیمی.
۴. چه کسی رسوایی مالی ساندرلند را افشا کرد؟
نامه‌ای از فردی ناشناس به نام «آقای اسمیت» اطلاعات را فاش کرد.
۵. تاثیر رسوایی‌های مالی بر آینده باشگاه‌ها چگونه بوده است؟
سقوط به دسته‌های پایین‌تر، کاهش درآمد و آسیب به شهرت باشگاه.
۶. آیا فوتبال مدرن از رسوایی‌های گذشته درس گرفته است؟
تا حدی بله؛ اما همچنان تخلفات مالی به اشکال جدید دیده می‌شود.
در مگ‌تراپی بیشتر بخوانید: