این مقاله، ترجمه‌ای است از این مقاله منتشرشده در لینکدین است.
تحلیل عملکرد مرحله گروهی جدید لیگ قهرمانان با مدل Club Strength+
با پایان یافتن اولین دوره از مرحله گروهی اصلاح‌شده لیگ قهرمانان ، این پرسش مطرح می‌شود که «آیا فرمت جدید موفق بوده است؟». برای پاسخ به این سؤال، از مدل Club Strength+ متعلق به TransferLab استفاده کرده‌ایم تا بررسی کنیم که آیا اهداف تعیین‌شده توسط یوفا برای این قالب جدید محقق شده‌اند یا خیر.
اهداف اصلی یوفا از تغییر فرمت عبارت بودند از:
- حضور تعداد بیشتری از تیم‌های اروپایی در رقابت‌ها و ایجاد فرصت برای باشگاه‌ها جهت رویارویی با طیف گسترده‌تری از حریفان.
- افزایش توازن رقابتی میان تیم‌ها و بالا بردن احتمال تقابل تیم‌های قدرتمند در مراحل اولیه مسابقات.
- کاهش تعداد مسابقاتی که تأثیری بر سرنوشت صعودکنندگان ندارند و اطمینان از اینکه دیدارهای پایانی مرحله گروهی اهمیت و هیجان بالایی داشته باشند.
جمع‌بندی: موفقیت‌ها و نقاط قابل بهبود لیگ قهرمانان
هدف اول به‌راحتی قابل ارزیابی است. با گسترش مسابقات، تیم‌های بیشتری رقابت می‌کنند. هر تیم اکنون به‌جای ۳ حریف، مقابل ۸ تیم مختلف بازی می‌کند. از مجموع ۱۴۴ بازی در این قالب جدید، ۹۸ مسابقه برای اولین بار در تاریخ لیگ قهرمانان برگزار شده‌اند.
ارزیابی اهداف دوم و سوم به تحلیل پیچیده‌تری نیاز دارد و موضوع بحث‌های زیادی میان هواداران و کارشناسان است. برای سنجش اینکه آیا توازن رقابتی بهبود یافته و آیا شاهد مسابقات مهم‌تری هستیم، می‌توانیم به مدل Club Strength+ از TransferLab رجوع کنیم.
Club Strength+ چیست؟
مدل Club Strength+ یکی از عناصر کلیدی TransferLab است؛ پلتفرمی پیشرفته برای تحلیل عملکرد بازیکنان و استعدادیابی داده‌محور که توسطLCP و با همکاری Analytics FC، یکی از مشاوران برجسته فوتبال، توسعه یافته است. این مدل به‌گونه‌ای طراحی شده که عملکرد فردی بازیکنان را با در نظر گرفتن قدرت تیم‌های حریف در هر مسابقه ارزیابی کند.
به بیان ساده، Club Strength+ یک مدل استانداردسازی‌شده برای تعیین ارزش انتقال بازیکنان بر اساس عملکرد آن‌ها است.
برخلاف بسیاری از مدل‌های ارزیابی قدرت تیم‌ها، مدل Club Strength+ پایداری بیشتری دارد، حتی در شرایطی که تیم با دوره‌ای سخت از مسابقات روبه‌رو شود، با موجی از مصدومیت‌ها دست‌وپنجه نرم کند، یا درگیر بدشانسی در بازی‌ها شود. این مدل به جای تمرکز صرف بر عملکرد کوتاه‌مدت تیم، تلاش می‌کند کیفیت ذاتی آن را اندازه‌گیری کند.
ارزیابی هدف دوم: بهبود توازن رقابتی و افزایش تعداد “بازی‌های بزرگ” در مراحل ابتدایی
با استفاده از این مدل، ما موارد زیر را بررسی خواهیم کرد:
- تعداد مسابقاتی که بین ۱۰ باشگاه برتر جهان برگزار شده است.
- تعداد مسابقاتی که بین ۲۰ باشگاه برتر جهان برگزار شده است.
- میانگین اختلاف رتبه‌بندی بین تیم‌های مقابل در کل مرحله گروهی.
سپس، نتایج این تحلیل را برای مرحله گروهی این فصل با داده‌های چند سال گذشته، در قالب سنتی “هشت گروه چهار تیمی“ مقایسه خواهیم کرد.
تحلیل مرحله لیگ ۲۰۲۴/۲۵ لیگ قهرمانان اروپا: افزایش تقابل تیم‌های برتر؟
در فرمت جدید مرحله لیگ لیگ قهرمانان ۲۰۲۴/۲۵، پنج مسابقه بین ۱۰ تیم برتر جهان برگزار شد. این مسابقات شامل دیدارهای زیر بودند:
- لیورپول مقابل رئال مادرید
- بارسلونا مقابل بایرن مونیخ
- پاری سن ژرمن مقابل منچسترسیتی، آرسنال و بایرن مونیخ
این تعداد حدود ۳.۵% از کل بازی‌های مرحله لیگ را تشکیل می‌دهد. تمامی این مسابقات در حد یک فینال معتبر بودند. علاوه بر این، یک تقابل دیگر بین ۱۰ تیم برتر در مرحله پلی‌آف رفت و برگشت تضمین شده است، جایی که منچسترسیتی و رئال مادرید دوباره در تکرار نیمه‌نهایی فصل گذشته روبه‌رو خواهند شد.
اگر به بازی‌های بین ۲۰ تیم برتر جهان در مرحله لیگ نگاه کنیم، شاهد ۲۱ مسابقه بودیم (شامل ۵ دیدار ذکرشده بین ۱۰ تیم برتر)، که این تعداد حدود ۱۵% از کل بازی‌ها را شامل می‌شود.
مقایسه با فرمت سنتی مرحله گروهی لیگ قهرمانان در سال‌های گذشته
فصل ۲۰۲۳/۲۴:
- هیچ مسابقه‌ای بین ۱۰ تیم برتر جهان در مرحله گروهی برگزار نشد.
- این موضوع غیرمنتظره نبود، زیرا فرمت گروه‌های چهار تیمی به‌گونه‌ای طراحی شده بود که تیم‌های برتر را در گروه‌های جداگانه قرار دهد.
- ۱۶ مسابقه بین ۲۰ تیم برتر جهان انجام شد (۱۷% از کل بازی‌ها) اما ۱۲ بازی در یک گروه خاص برگزار شد. این گروه که شامل پاری سن ژرمن، دورتموند، آث میلان و نیوکاسل بود، به‌عنوان “گروه مرگ“ شناخته شد، زیرا تمامی تیم‌های آن جزو ۲۰ تیم برتر بودند.
فصل ۲۰۲۲/۲۳:
- تنها یک بازی بین ۱۰ تیم برتر جهان برگزار شد. (بارسلونا مقابل بایرن مونیخ)
- ۱۲ بازی بین ۲۰ تیم برتر جهان انجام شد، اما مجدداً ۶ مسابقه فقط در یک گروه بود که شامل بارسلونا، بایرن مونیخ و اینتر میلان می‌شد.
- در فرمت گروهی سنتی، هر مسابقه رفت و برگشت داشت، بنابراین در حالی که ۱۲ بازی بین ۲۰ تیم برتر ثبت شد، اما فقط ۶ ترکیب تیمی متفاوت وجود داشت.
در نتیجه فرمت جدید باعث شده است که تیم‌های برتر زودتر در رقابت‌ها با یکدیگر روبه‌رو شوند. در حالی که در فرمت سنتی، بسیاری از تیم‌های قدرتمند تا مراحل حذفی از رویارویی با یکدیگر اجتناب می‌کردند، در فرمت جدید، بازی‌های بزرگ و سطح بالا از همان ابتدا بیشتر دیده می‌شوند.
کدام تیم سخت‌ترین مرحله لیگ را داشت؟
هیچ امتیاز اضافی برای رویارویی با تیم‌های قدرتمند در مرحله لیگ در نظر گرفته نمی‌شود، اما بررسی این موضوع که برخی تیم‌ها قرعه‌های چالش‌برانگیزتری نسبت به بقیه داشتند، مهم است. بر اساس مدل Club Strength+، برخی تیم‌ها مسیر بسیار سخت‌تری را پشت سر گذاشتند.
پاری سن ژرمن (PSG) سخت‌ترین مسیر را داشت؛ آن‌ها در قرعه خود با بارسلونا، منچسترسیتی و آرسنال (هر سه جزو ۱۰ تیم برتر جهان) و اتلتیکو مادرید (جزو ۲۰ تیم برتر) روبه‌رو شدند. سایر حریفانشان، یعنی سالزبورگ، آیندهوون، خیرونا و اشتوتگارت نیز جزو سخت‌ترین قرعه‌های ممکن از میان تیم‌های باقی‌مانده بودند.
لیل (Lille)، که به عقیده بسیاری یکی از تیم‌های شگفتی‌ساز این فصل بوده است، نیز قرعه‌ای دشوار داشت. آن‌ها با ۴ تیم از بین ۲۰ تیم برتر جهان روبه‌رو شدند اما با این حال توانستند در میان ۸ تیم برتر قرار بگیرند. آن‌ها همچنین پایین‌ترین رتبه را در بین تیم‌هایی که مستقیماً به مرحله یک‌هشتم نهایی صعود کردند دارند و تنها تیم خارج از ۲۰ تیم برتر جهان هستند که به این مرحله رسیده است.
در مقابل، راحت‌ترین قرعه این فصل، بر اساس مدل Club Strength+، برای سلتیک (Celtic) رقم خورد. البته این موضوع نباید از عملکرد فوق‌العاده آن‌ها در مرحله لیگ کم کند. اکنون آن‌ها در پلی‌آف با بایرن مونیخ روبه‌رو خواهند شد و تلاش می‌کنند برای اولین بار از سال ۲۰۱۳ به یک‌هشتم نهایی برسند.
اما لایپزیگ (RB Leipzig) که با وجود پنج فصل قدرتمند در رقابت‌های اروپایی، بدشانس‌ترین قرعه را داشتند؛ آن‌ها مقابل ۵ تیم از بین ۲۰ تیم برتر جهان بازی کردند (بیشتر از هر تیم دیگری در این فصل) و در نهایت، حتی نتوانستند به پلی‌آف برسند و از رقابت‌ها حذف شدند.
اختلاف میانگین رتبه جهانی تیم‌ها
یوفا امیدوار بود که فرمت جدید رقابت‌های لیگ قهرمانان، باعث کاهش فاصله کیفی بین تیم‌ها شود، اما بر اساس مدل Club Strength+، شکاف میانه در رتبه‌بندی جهانی تیم‌ها نسبت به فصل ۲۰۲۳/۲۴ به میزان ۹% افزایش یافته است (از ۳۹ رتبه به ۴۲.۵ رتبه)
با این حال، این اختلاف نسبت به فصل ۲۰۲۲/۲۳، ۱۱٪ کاهش یافته است (در آن فصل، فاصله میانه ۴۸ رتبه بود). بنابراین، به نظر می‌رسد که فرمت جدید به خودی خود مزیت خاصی در افزایش رقابت‌پذیری مسابقات ایجاد نکرده است.
آیا فرمت جدید لیگ قهرمانان باعث افزایش گل‌های بازی‌ها شده است؟
یکی از موضوعات داغ این فصل، افزایش تعداد گل‌های بازی‌ها بوده است.
با میانگین ۳.۲۷ گل در هر بازی، این مرحله گروهی شاهد گل‌های بیشتری نسبت به دو فصل قبل بوده است:
- ۲۰۲۳/۲۴: میانگین ۳.۰۹ گل در هر بازی
- ۲۰۲۲/۲۳: میانگین ۳.۱۷ گل در هر بازی
بنابراین، به نظر می‌رسد که فرمت جدید، تیم‌ها را به بازی هجومی‌تر تشویق کرده است.
ارزیابی هدف سوم: بازی‌های حساس‌تر و یک روز پایانی بزرگ
در فرمت سنتی لیگ قهرمانان، ۱۰ امتیاز معمولاً برای صعود از مرحله گروهی کافی بود. از نظر تئوری، ممکن بود ۳ تیم ۱۲ امتیاز کسب کنند، اما این اتفاق نادر بود و ۱۰ امتیاز تقریباً همیشه برای صعود کافی بود. با توجه به اینکه هر تیم در فرمت قدیمی ۶ بازی انجام می‌داد، میانگین لازم برای صعود ۱.۷ امتیاز در هر بازی (سه برد و یک تساوی) بود.
در فرمت جدید، پیش‌بینی می‌شد که ۱۰ امتیاز همچنان برای قرار گرفتن در میان ۲۴ تیم برتر کافی باشد و برای قرار گرفتن در ۸ تیم برتر، ۱۶ امتیاز نیاز باشد. این به معنای ۱.۲۵ امتیاز در هر بازی برای رسیدن به پلی‌آف و ۲ امتیاز در هر بازی برای صعود مستقیم به یک‌هشتم نهایی است. بنابراین، می‌توان گفت که هر بازی اهمیت بیشتری دارد، زیرا تیم‌هایی که قصد دارند در بین ۸ تیم برتر قرار بگیرند، باید میانگین امتیازی بالاتری داشته باشند.
در عمل، ۱۱ امتیاز برای صعود به پلی‌آف در این فصل لازم بود که یکی از دلایل آن، تعداد کم تساوی‌ها بود. البته، مقایسه فرمت جدید با فرمت قدیمی کمی دشوار است، زیرا در فرمت قدیمی نیمی از تیم‌ها در همان مرحله گروهی حذف می‌شدند. نگاهی به تیمی که در این فصل در میانه جدول قرار گرفت، یعنی برست (Brest)، نشان می‌دهد که ۱۳ امتیاز به معیار جدید تبدیل شده است. (میانگین ۱.۶۲۵ امتیاز در هر بازی) که اندکی کمتر از حد نصاب صعود در فرمت قدیمی است.
به دلیل وجود مرحله پلی‌آف در فرمت جدید، نمی‌توان به‌طور قطعی گفت که هر بازی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. تعداد بیشتر تیم‌های صعودکننده به این معنی است که فضای بیشتری برای جبران اشتباهات وجود دارد، و تیم‌ها می‌توانند از طریق پلی‌آف دو مرحله‌ای شانس خود را دوباره امتحان کنند. به‌عنوان مثال، ۸ امتیاز منچسترسیتی در ۶ بازی ابتدایی‌اش احتمالاً در فرمت قدیمی برای صعود کافی نبود.
هفته آخر: بازی‌های هم‌زمان و رقابت برای جایگاه بهتر
هفته هشتم این فصل شامل ۱۸ بازی به‌صورت هم‌زمان بود. تنها دو بازی وجود داشت که نتیجه آن‌ها بی‌تأثیر بود، زیرا هر دو تیم از قبل حذف شده بودند. با این حال، بسیاری از بازی‌های باقی‌مانده صرفاً برای تعیین جایگاه تیم‌ها در جدول بود، نه برای صعود.
با توجه به تأثیر سیدبندی در مراحل بعدی، تیم‌ها حتی پس از تضمین صعود خود، همچنان برای رتبه بالاتر تلاش کردند. تنها استثنا لیورپول بود که با ترکیبی ضعیف‌تر مقابل آیندهوون (PSV) بازی کرد و ۳-۱ شکست خورد. با این حال، لیورپول همچنان به‌عنوان تیم نخست گروه خود صعود کرد. شاید مشوقی مانند تضمین حضور در لیگ قهرمانان فصل آینده برای تیمی که صدرنشین مرحله لیگ می‌شود، بتواند انگیزه تیم‌های برتر را برای جنگیدن تا آخرین بازی افزایش دهد.
در این هفته، تعداد کمی از بازی‌ها با حضور دو تیم در آستانه صعود یا حذف برگزار شد، اما مهم‌ترین بازی، دیدار بین منچسترسیتی و کلوب بروژ بود.
مقایسه با فصول گذشته لیگ قهرمانان : کاهش تعداد بازی‌های بی‌اهمیت
در فصل ۲۰۲۳/۲۴، ۹ تیم در هفته پایانی هیچ شانسی برای صعود نداشتند که باعث شد ۹ بازی عملاً بی‌اهمیت باشد. در فصل ۲۰۲۲/۲۳، وضعیت حتی بدتر بود، زیرا ۱۰ تیم پیش از هفته ششم حذف شده بودند و ۹ بازی تأثیری بر آینده رقابت‌ها نداشتند.
در مقایسه با این آمار، تعداد بازی‌های بی‌اهمیت در این فصل به‌شدت کاهش یافته است. برگزاری همه بازی‌ها به‌صورت هم‌زمان و تأثیر آن‌ها بر یک جدول واحد باعث شد که بعضی تیم‌ها برای صعود نیاز به ترکیب‌های پیچیده‌ای از نتایج داشته باشند.
برای هواداران علاقه‌مند به آمار و تحلیل زنده، مشاهده تغییرات جدول در لحظه یک تجربه هیجان‌انگیز بود.
آیا فرمت جدید لیگ قهرمانان موفق بوده است؟
به‌طور کلی، با در نظر گرفتن اهداف تعیین‌شده توسط یوفا، می‌توان گفت که این فرمت جدید تا حد زیادی موفق بوده است. همه اهداف به‌طور کامل محقق نشده‌اند، اما در بیشتر موارد، لیگ قهرمانان در مسیر درستی قرار گرفته است.
از دید شخصی، اضافه شدن مرحله پلی‌آف تا حدی از هیجان مرحله لیگ و روز پایانی آن کم کرده است. اما به دلایل تجاری و مالی، حذف این مرحله بعید به نظر می‌رسد. حضور باشگاه‌های بزرگ در مراحل حذفی برای درآمدهای تلویزیونی لیگ قهرمانان ضروری است. نگرانی اصلی این است که اگر مشخص شود که تیم‌های بزرگ تا مرحله پلی‌آف واقعاً در خطر حذف نیستند، فاز لیگ در سال‌های آینده جذابیت خود را از دست خواهد داد.
با توجه به فشار ناشی از فشردگی مسابقات و خستگی بازیکنان، احتمالاً در آینده تغییرات بیشتری در فرمت لیگ قهرمانان و سایر رقابت‌های اروپایی اعمال خواهد شد. با این حال، وقتی هواداران با این ساختار جدید کنار بیایند و به آن عادت کنند، احتمالاً پذیرش عمومی از آن افزایش خواهد یافت و آن وقت، می‌توانیم دوباره به‌جای بحث درباره فرمت مسابقات، روی خود فوتبال تمرکز کنیم.
نکته پایانی
بسیاری از هواداران از این واقعیت که فاصله بین تیم‌ها در لیگ قهرمانان چقدر زیاد است و چند مسابقه بین تیم‌های برتر جهان برگزار می‌شود، شگفت‌زده می‌شوند.
یکی از دلایل این موضوع این است که همیشه همه تیم‌های برتر در لیگ قهرمانان حضور ندارند. حتی امسال، فقط ۷ تیم از ۱۰ تیم برتر اروپا در لیگ قهرمانان حاضر بودند، در حالی که ۳ تیم دیگر (چلسی، تاتنهام و منچستریونایتد) به دلیل عدم قرار گرفتن در چهار تیم برتر لیگ برتر انگلیس، نتوانستند به این رقابت‌ها راه پیدا کنند.
این روندی است که سال‌هاست ادامه دارد. دلیل آن ساده است: بهترین تیم‌های اروپا عمدتاً از چند لیگ خاص می‌آیند. در زمان نگارش این متن، بهترین تیمی که خارج از پنج لیگ معتبر اروپا قرار دارد، اسپورتینگ لیسبون است که در رده ۲۴ جهانی قرار گرفته است.