آژاکس، یکی از مطرح ترین باشگاه‌های اروپا پس از یک سری حوادث ناگوار در پایین‌ترین سطح در تاریخ مدرن خود قرار دارد.
گزارشی از: Matt O’Connor-Simpson سایت گل
صحنه‌های بازی آژاکس مقابل فاینورد شبیه سکانسی از یک فیلم آخرالزمانی کم‌هزینه بود. بعدازظهر یکشنبه گذشته، تصاویری در اینستاگرام و یوتیوب منتشر شد که نشان می‌داد گروهی از مردان سیاهپوش در میان غبار قرمز بمب‌های دودی، مشغول خرد کردن مجموعه‌ای از درهای شیشه‌ای در ورزشگاه یوهان کرویوف آرنا هستند.
زمانی که آژاکس و فاینورد در لیگ هلند به مصاف هم می‌روند، آشوب و بی‌نظمی اتفاق عجیبی نیست، بخصوص در سال‌های اخیر که هلند تولد دوباره هولیگانیسم را تجربه کرده است. با این حال، آنچه در جریان د کلاسیکر این آخر هفته رخ داد، انتظار معمولی یک تماشاگر از خشونت فوتبالی نبود. این بار هواداران آژاکس با تخریب اموال باشگاه ناراحتی خود را نشان دادند.
هنگامی که در بازی آژاکس مقابل فاینورد، فاینورد سومین گل را در نیمه اول به ثمر رساند، فیوز روشن شد و کم‌کم ماجرا بالا گرفت.پلیس ضد شورش و گاز اشک‌آور در تلاش برای متفرق کردن جمعیت در حاشیه زمین مستقر شد. اما این آرایش، مانع از حرکت هواداران خشمگین آژاکس نشد. در نهایت با تخریب صندلی‌ها و ورودی‌های ورزشگاه و کشیده شدن آشوب به خیابان‌های آمستردام، نظم برقرار شد، اما آسیب – به معنای واقعی کلمه – قبلاً وارد شده بود.
تاثیر اوورمارس
تحقیر در زمین بازی مقابل سرسخت‌ترین رقبا، نقطه اوج بحران بود. اما تنش‌ها بین هیئت مدیره آژاکس و هواداران این باشگاه ماه‌ها است که شروع شده است. چرخه هرج و مرج در پشت صحنه از فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد، زمانی که مارک اوورمارس، مدیر فوتبالی آژاکس، پس از ارسال “یک سری پیام‌های نامناسب به چندین همکار زن”، باشگاه را ترک کرد.
اوورمارس پس از خروج گفت: “هفته گذشته با گزارش‌هایی در مورد رفتار خود و نحوه برخورد دیگران مواجه شدم. متأسفانه متوجه نشدم که از خط قرمز عبور کرده‌ام، اما اخیراً این موضوع برای من روشن شد. عذرخواهی می‌کنم. مطمئناً برای کسی که در موقعیت من قرار دارد این رفتار غیرقابل قبول است. اکنون این را می‌بینم اما خیلی دیر شده است. من هیچ گزینه دیگری جز ترک آژاکس برای خودم متصور نیستم.”
رئیس هیئت مدیره آژاکس ضمن پذیرش استعفای آقای مدیر، در مصاحبه‌ای گفت که ادامه حضور اوورمارس در باشگاه درست نیست اما در عین حال تاکید کرد که او “بهترین مدیر فوتبالی که آژاکس داشته” بوده. مدیرعامل وقت، ادوین ون در سار هم جملات احساسی شبیه به این را تکرار کرد.
جدایی ناگهانی اوورمارس باعث شد تا باشگاه با یک خلاء قدرت مواجه شود، به خصوص در بخش جذب بازیکن. این دقیقا همان جایی است که مقدار قابل توجهی از مسائل آینده از آنجا نشئات می‌گیرد.
از دست دادن تن هاخ
جدایی اوورمارس به سرعت با خروج اریک تن هاخ همراه شد که تابستان گذشته هدایت منچستریونایتد را به عهده گرفت. تن هاخ در طول مدت حضورش در آمستردام، در هر یک از سه فصل کامل خود قهرمانی Eredivisie را به دست آورد و همچنین آژاکس را به نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا در سال ۲۰۱۹ رساند. ماتیاس د لیخت و دونی ون د بیک گل‌های سرسبد آن تیم رویایی بودند که همگی برای کسب سودهای کلان به تیم‌های دیگر اروپایی فروخته شدند. در تابستان ۲۰۲۲، آنها قدرت غالب داخلی بودند و در عین حال تراز مالی مثبت به آنها این امکان را می‌داد که با خیال راحت تیم را بهتر کنند.
کابوس فصل ۲۳-۲۲
تن هاخ با متقاعد کردن یونایتد به پرداخت مجموع ۱۶۰ میلیون یورو (۱۳۹ میلیون پوند/۱۷۰ میلیون دلار) برای آنتونی و لیساندرو مارتینز، عملا قدرت باشگاه سابق خود را تقویت کرد. آژاکس با مبلغ انتقالی که برای سباستین هالر و رایان گراونبرخ در آن تابستان دریافت کرد، با پشتوانه مالی بسیار قوی آماده بازسازی تیمش می‌شد.
با رفتن اوورمارس، نقل و انتقالات باشگاه توسط کلاوس یان هونتلار و گری همسترا مدیریت می‌شد. این زوج که بر اساس استانداردهای Eredivisie در جایگاه مدیریتی رشد کرده‌اند، برای استیون برگواین مبلغی پرداختند که رکورد لیگ را شکست و در عین حال برای کالوین باسی، مدافع رنجرز و برایان بابی، مهاجم RB لایپزیگ، هزینه زیادی کردند.
آلفرد شرودر وظیفه مربیگری تیم جدید را برعهده داشت و اگر بخواهیم داستان را بی‌خودی بلند نکنیم، او نتوانست این کار را به خوبی انجام دهد. در نهایت، شش تساوی متوالی در لیگ بین نوامبر و ژانویه، در کنار یک خروج ناامیدکننده از مرحله گروهی لیگ قهرمانان، منجر به اخراج او شد.
جانی هیتینگا جایگزین او بود، اگرچه او خیلی بهتر از شرودر نتیجه نگرفت. هیتینگا با آژاکس در نهایت در لیگ سوم شد، در مرحله حذفی لیگ اروپا به یونیون برلین باخت و فینال KNVB Cupجام حذفی را هم در ضربات پنالتی تقدیم فاینورد کرد.
از میان خریدهای گران تابستانی، برابی و برگواین بدون اینکه دنیا را به آتش بکشند، استاندارد یک بازیکن سطح بالا در لیگ هلند را از خود نشان دادند، در حالی که باسی به دلیل نمایش‌های ضعیف در زمین، تبدیل به چهره‌ای شد که بارها رسانه‌های هلندی از خجالتش درآمدند. همان موقع معلوم بود که تابستان بعد باید اتفاقات متفاوتی بیفتد.
چشم الماس برای نجات از راه می‌رسد
در دفاع از عملکرد آژاکس، باید بگوییم آنها قبل از پایان فصل متوجه مسیر رو به سقوط شدند و در نهایت در مارس ۲۰۲۳، سون میسلنتات را به عنوان مدیر جدید فوتبالی به خدمت گرفتند. روی کاغذ، به نظر می‌رسید این انتصاب هوشمندانه باشد.
میسلنتات در دورانی که به عنوان مدیر ارشد دورتموند فعالیت داشت، به دلیل توانایی عجیبش در کشف استعدادهای قیمتی، لقب “Diamantenauge” (چشم الماس) را به خود اختصاص داد. روبرت لواندوفسکی، عثمان دمبله، متس هوملز و جیدون سانچو همه توسط او کشف شده بودند.
با این حال، وقتی او برای ایفای نقشی مشابه به آرسنال، شهرتش مخدوش شد. در طول دوران حضورش در امارات بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹، او به دلیل اتکای بیش از حد به جذب بازیکنان سابق دورتموند مورد انتقاد قرار گرفت. پیر امریک اوبامیانگ، سوکراتیس و هنریک مخیتاریان همگی به آرسنال پیوستند. البته او با کشف و شکار ویلیام سالیبا کمی ورق را در آرسنال به نفع خود برگرداند. او همان موقع در مصاحبه با اتلتیک گفت: “کاملاً واضح بگویم: من از هیچ یک از آن نقل و انتقالات احساس شرم نمی‌کنم، برعکس، همیشه از این بچه‌ها دفاع خواهم کرد. نه به این دلیل که آنها بازیکنان من بودند، بلکه به این دلیل که آنها بازیکنان آرسنال هستند.”
پس از ترک آرسنال، او عملکرد خوبی در اشتوتگارت داشت و در نقش مدیر ورزشی به باشگاه کمک کرد تا ، بازگشت به بوندسلیگا را تضمین کند. در مقطعی قبل از اینکه آژاکس او را جذب کند، با لیورپول هم درارتباط بود.
فروش‌های بزرگ، اما ۱۰۰ میلیون در تابستان خرج شد
میسلنتات این تابستان زمان کمی تلف کرد. همانطور که اغلب در آژاکس اتفاق می‌افتد، جدایی‌های بیشتری وجود داشت. یورین تیمبر، محمد کودوس و ادسون آلوارز همگی در ازای سود قابل توجهی به باشگاه‌های لیگ برتری منتقل شدند.
ورودی های زیادی هم وجود داشت – به طور دقیق ۱۲ مورد. اکثریت ورودی‌ها بازیکنان جوانی بودند که در سطح بالا سابقه بازی زیادی نداشتند، اما با پتانسیل فروش برای کسب سود قابل توجه در آینده به آژاکس آمدند. جوسیپ سوتالو ۲۳ ساله بیشترین هزینه را از دینامو زاگرب داشت و ژرژ میکاوتادزه از متز و کارلوس بورخس از منچسترسیتی به ترتیب با ۲۲ و ۱۹ در رده‌های بعدی قرار گرفتند. آژاکس همچنین چوبا آکپوم را به عنوان بهترین بازیکن سال چمپیونشیپ انگلیس پس از فصلی با 28 گل زده از میدلزبورو خرید، در حالی که بورنا سوسا کروات هم از باشگاه سابق میسلنتات یعنی اشتوتگارت وارد شد.
در زمان بسته شدن پنجره نقل و انتقالات، آژاکس بیش از ۱۰۰ میلیون یورو(۸۷ میلیون پوند / ۱۰۶ میلیون دلار) برای بازیکنان جدید خرج کرده بود که با استانداردهای Eredivisie مبلغ قابل توجهی بود. برخی از این نقل و انتقالات از طریق ایجنتی به نام ولادو لمیچ انجام شد که در پرونده کلاهبرداری مالیاتی مربوط به مذاکره مجدد در مورد قرارداد لوکا مودریچ با رئال مادرید در سال ۲۰۱۸ دست داشت.
رابطه کاری نادرست
فصل به اندازه کافی مثبت و با پیروزی ۴-۱ برابر هراکلس آلملو شروع شد، اما هفت روز بعد، آژاکس به سختی به تساوی ناامیدکننده ۲-۲ خارج از خانه مقابل اکسلسیور دست یافت.
پس از آن آنها توانستند در مرحله مقدماتی لیگ اروپا مقابل لودوگورتس پیروز شوند، اما بعد تساوی بدون گل برابر فورتانا سیتارد، باخت ۳-۱ مقابل توئنته و تساوی ۳-۳ با مارسی، بدان معنا بود که آژاکس در آستانه دربی با فاینورد در چهار بازی بدون برد است.
در کناراین اتفاقات درون زمین، نبردی در خارج از زمین بین میسلنتات و سرمربی جدید یعنی موریس اشتاین که در تابستان از اسپارتا روتردام آمده بود در جریان بود. اولین نشانه‌های مشکل پس از بازی فورتانا سیتارد مشخص شد. هنگامی که در کنفرانس بعد خبرنگاران در مورد میزان مشارکت سرمربی در خریدهای تابستانی سوال پرسیدند، اشتاین پاسخ داد: “ما به عنوان کارکنان باشگاه ایده‌های خود را مطرح کردیم، اما [مسلنتات] انتخاب‌های متفاوتی داشت.” در حالی که سرمربی آژاکس در مورد اضافه شدن سوتالو، که حتی در اولین بازی خود در غیاب برگواین بازوبند کاپیتانی را به او سپرد، مثبت صحبت کرد، اما نارضایتی خود را از برخی خریدهای دیگر میسلنتات در بازی فاینورد نشان داد.
اشتاین هفت نفر از ۱۲ بازیکن جدید را برای د کلاسیکر روی نیمکت گذاشت، در حالی که آنتون گایی مدافع تیم پس از ۳۰ دقیقه از زمین خارج شد. و چون به نظر سرمربی این پیام به اندازه کافی واضح به مدیر فوتبالی ارسال نشده بود، او در ابتدای نیمه دوم سوسا را به جای آناس صلاح الدین جوان به زمین فرستاد.
این واکنش سرمربی خیلی چیز عجیبی نبود چون درست یک روز قبل، میسلنتات با داد و فریاد در دفتر باشگاه و بحث آشکار در مورد اخراج احتمالی مربی در صورت شکست تیم در روز یکشنبه، کارکنان باشگاه را متحیر کرده بود.
این حرکت تکان دهنده بود در شرایطی اتفاق می‌افتاد که کمی قبل‌تر رئیس هیئت مدیره پیر ارینگا، تاکید کرده بود که میسلنتات قرار است “در سایه فعالیت کند”.
تضاد منافع
به دنبال اتهامات تکان دهنده‌ای که اولین بار هفته گذشته منتشر شد، آژاکس انتخابی نداشت جز اینکه مدیر فوتبالی خود را کنار بگذارد. در گزارشی که هفته پیش رسانه‌ای شد ادعا شده بود که خرید سوسا توسط باشگاه، نشان دهنده تضاد منافع جدی در فضای کاری میسلنتات است.
سوسا با واسطه‌گری آژانسی به نام AKA Global که متعلق به آرتور بک و کریم سریت است خریداری شد. این در حالی است که بک و سریت در شرکت میسلنتات با نام تجاری Matchmetrics GmbH سهام دارند، و این به وضوح با شیوه‌های حاکمیت شرکتی آژاکس در تضاد است. باشگاه در بیانیه‌ای اعلام کرد: ” ما در این مورد با Sven صحبت کرده‌ایم. او توضیح مفصلی در این مورد ارائه کرده است. میسلنتات اظهار کرده که در سال ۲۰۲۰ از شرکت AKA وامی دریافت کرده و همان موقع انجام مذاکرات، توافق شده که این وام در نهایت به سهام سه درصدی در شرکت میسلنتات تبدیل شود.”
خروج اجتناب ناپذیر اما گیج کننده
با توجه به تحقیقات در مورد قرارداد سوسا، درگیری میسلنتات با سرمربی و نارضایتی بین هواداران، زمانی که آژاکس بیانیه‌ای منتشر کرد و تایید کرد که مدیر فوتبالی باشگاه در عصر یکشنبه آمستردام را ترک خواهد کرد، کسی خیلی تعجب نکرد. باشگاه ابتدا اعلام کرد که مدیر فوتبالی با توافق طرفین جدا می‌شود اما آنها بعداً بیانیه‌شان را اصلاح کردند.
در بیانیه مطبوعاتی جدید آمده است: “آژاکس همکاری خود را با سون میسلنتات، مدیر فوتبالی باشگاه فورا پایان می‌دهد. عدم حمایت اکثریت از او در هیات مدیره باشگاه دلیل این تصمیم است. مدیریت باشگاه تاکید می‌کند که پایان دادن به همکاری با او به تحقیقات مالی قانونی که چهارشنبه گذشته اعلام شد ارتباطی ندارد.”
یان فن هالست مدیرعامل موقت آژاکس هم گفت: ” تلاش برای تغییر نظر هیئت مدیره به نتیجه مطلوبی منتهی نشد. سون در ماه‌های اخیر تلاش زیادی برای آژاکس انجام داد اما حالا به نفع آژاکس است که با نیروهای دیگری ادامه دهد و راه خود را برای بازگشت به موفقیت های ورزشی پیدا کند.”
آخرین موج‌سواری با فن خال؟
در حالی که آژاکس در رده چهاردهم جدول قرار دارد و در پایین‌ترین جایگاه خود در تاریخ فوتبال هلند، نام یک چهره معروف به عنوان ناجی احتمالی مطرح شده: لوئیس فن خال. اولین بار رافائل فن در وارت پس از بازی فاینورد این موضوع را مطرح کرد.
ون در فارت در حالی که به عنوان کارشناس تلویزیونی صحبت می‌کرد گفت: ” لوئیس مرد ایده آل آژاکس است. من تعجب نمی‌کنم اگر در چند روز آینده باشگاه با او تماس بگیرد. او واقعاً بهترین‌ها را برای آژاکس می‌خواهد.” فن خال اما خیلی سریع بازگشت به مربیگری را رد کرد. او که به درمان سرطان پروستات ادامه می‌دهد و به خبرنگارها گفت: “سلامت من در اولویت است.”
اگرچه فن خال مایل به جایگزینی اشتاین نیست، اما ممکن است وسوسه شود که در مقام مشاور به باشگاه کمک کند. به هر حال، تعداد کمی از مردم کره زمین آژاکس را بهتر از لاله آهنین می شناسند، و با توجه به اینکه باشگاه به وضوح رهبر قدرتمندی در داخل و خارج از زمین ندارد (جانشین فان در سار، الکس کروس، به عنوان مدیرعامل جدید قرار نیست تا مارس هدایت باشگاه را بر عهده بگیرد.) باید دید فن خال چقدر برای دست گرفتن سکان باشگاه ولو پشت پرده هیجان‌زده خواهد شد؟
حالا چی می‌شه؟
قبل از اینکه آژاکس بتواند روی جایگزینی Mislintat تمرکز کند، باید برنامه‌ای برای آرام کردن هواداران خشمگین خود بچیند. بهبود نتایج به دستیابی به این امر بسیار کمک خواهد کرد.
با رفتن مدیر فوتبالی، اشتاین – که گفته می‌شود در حال حاضر حمایت هیئت مدیره را پشت سرش دارد – یک مشکل کمتر برای رسیدگی دارد. البته اگر نتایج بهتر نشود، می‌شود انتظار اخراج او را هم داشت.
در کوتاه‌مدت، De Klassieker ناتمام هم باید تمام شود. پس از بازی یکشنبه، آرنه اسلات، سرمربی فاینورد، مسائل پیچیده موجود برای این بازی را به خوبی خلاصه کرد. سرمربی فاینورد به ESPN گفت: “شما می‌توانید با تماشاگر بازی کنید، اما من فکر نمی‌کنم این واقع بینانه باشد. پس دو گزینه باقی می‌ماند: ادامه دقایق باقیمانده بازی بدون تماشاگر یا اعلام برد ۳ بر صفر به نفع ما!”
فصل گذشته زمانی که چندین بازی خرونینخن به دلیل آشوب تماشاگران نیمه‌کاره رها شد، ادامه مسابقه پشت درهای بسته و فقط در زمان باقیمانده از مسابقه اصلی انجام شد. سازمان لیگ هلند برنامه ریزی کرده است که بازی روز چهارشنبه در یک ورزشگاه خالی از سر گرفته شود، اما آژاکس تهدید کرده که با توجه به اینکه قرار است طبق برنامه قبلی آنها در همان تاریخ با FC Volendam بازی کنند، اقدام قانونی خواهد کرد. آنها ادعا می کنند که بازی فاینورد نباید تا نوامبر از سر گرفته شود.
صرف نظر از اینکه بازی در نهایت چگونه به پایان می‌رسد، این چند روز برای یکی از شناخته شده‌ترین باشگاه‌های فوتبال جهان افسرده کننده بوده است. واقعاً دشوار است که ببینیم آنها از اینجا به کجا می‌روند، اما همه فوتبال دوستان امیدوارند مدیران آژاکس برنامه‌ای را تدوین کنند تا جایگاه خود را در قله فوتبال هلند دوباره به دست آورند.